![](https://ktsonchain.com/wp-content/uploads/2022/06/banner-gif2.gif")
Nếu bạn có tham gia đầu tư vào thị trường tiền điện tử chắc chắn sẽ biết đến các sàn giao dịch, nơi để các nhà đầu tư có thể trao đổi, mua bán các đồng tiền ảo. Sàn giao dịch được phân làm hai loại là sàn tập trung (CEX) và sàn phi tập trung (DEX). Trong những năm gần đây, các sàn DEX đang trở nên phổ biến hơn và được nhiều nhà đầu tư lựa chọn. Vậy sàn DEX là gì? Để hiểu rõ hơn, các bạn hãy cùng KTSonchain tìm hiểu qua bài viết dưới đây nhé
Tổng quan về sàn DEX
Sàn DEX là gì?
DEX là viết tắt của cụm từ Decentralized Exchange, tạm dịch: Sàn giao dịch phi tập trung. Đây là loại sàn giao dịch tiền điện tử được xây dựng và hoạt động một cách phi tập trung dựa trên nền tảng blockchain. Sàn DEX cho phép các người dùng có thể giao dịch mua bán ngang hàng ngay trên mạng lưới blockchain mà không cần phải thông qua bất kỳ tổ chức trung gian nào.
Đặc điểm cơ bản của sàn DEX
Khác với hệ thống tập trung truyền thống, hệ thống phi tập trung sử dụng một mạng lưới thanh toán ngang cấp (P2P) tự động mà không có sự can thiệp của một tổ chức trung gian nào.
Lượng tài sản luôn được nắm giữ bởi chủ sở hữu và lưu trữ an toàn trong ví, được bảo mật bởi một khóa duy nhất. Điều này khiến cho DEX trở thành một “hệ thống đáng tin cậy”. Nếu số tiền được nắm giữ hoàn toàn bởi chủ sở hữu sẽ không cần phải tin tưởng vào bên thứ ba.
Khi việc để lộ thông tin cá nhân thường xảy ra với giao dịch tập trung, sự ẩn danh chính là chìa khóa cũng như bước đột phá của DEX.
Nguyên lý hoạt động của trao đổi phi tập trung
Các sổ lệnh trên chuỗi
Trong sàn DEX sẽ sử dụng sổ đặt hàng trên chuỗi và có các nút mạng được chỉ định để duy trì bản ghi của các đơn đặt hàng. Đồng thời yêu cầu hoạt động của các thợ đào nhằm xác nhận mỗi giao dịch.
Các sổ lệnh ngoài chuỗi
Khác với sổ đặt hàng trên chuỗi, hồ sơ của các giao dịch trong sổ đặt hàng ngoài chuỗi sẽ được lưu trữ trong một thực thể tập trung. Họ sử dụng “người chuyển tiếp” để hỗ trợ quản lý các sổ đặt hàng này. Theo đó, DEX sổ lệnh ngoài chuỗi gần như phi tập trung và không giống như các loại DEX khác.
Ví dụ DEX sử dụng sổ đặt hàng ngoài chuỗi là Binance DEX.
Các nhà tạo lập thị trường tự động (AMM)
Các tạo lập thị trường tự động trở nên phổ biến vào năm 2020, thúc đẩy sự bùng nổ DeFi và được sử dụng bởi các nền tảng DEX lớn như Uniswap, Pancakeswap, …. AMM sử dụng các hợp đồng thông minh để tạo thành các nhóm thanh khoản tự động để thực hiện các giao dịch dựa trên các thông số nhất định.
Ưu điểm và hạn chế của các sàn DEX
Ưu điểm
Không cần KYC
KYC luôn được xem là tiêu chuẩn bắt buộc của nhiều sàn giao dịch. Vì các lý do pháp lý liên quan đến chống rửa tiền, các cá nhân thường phải gửi giấy tờ tùy thân và bằng chứng địa chỉ.
Điều này trở thành là mối quan ngại về tính riêng tư đối với một số người hoặc khá phiền phức khi giấy tờ bạn cung cấp không hợp lệ. Còn với sàn DEX sẽ không cần cấp quyền và không có ai kiểm tra danh tính của bạn. Tất cả bạn cần là một ví tiền điện tử để lưu trữ tài sản.
Không rủi ro đối tác
Một yếu tố quan trọng khiến các sàn giao dịch phi tập trung ngày càng hấp dẫn là vì chúng không giữ tiền của khách hàng. Do đó, những trường hợp như vụ hack sàn Mt. Gox năm 2014 cũng sẽ không khiến tài sản hay thông tin cá nhân của người dùng gặp nguy hiểm.
Tài sản của người dùng đều nằm trên blockchain và được bảo mật bởi các nodes trong mạng lưới.
Giao dịch các token không phổ biến và không được liệt kê
Người dùng vẫn có thể giao dịch các token không phổ biến và không được liệt kê trên các sàn tập trung một cách thoải mái trên các sàn DEX, miễn có cung và cầu.
Hạn chế
Trải nghiệm người dùng của DEX chưa tốt
Mặc dù những sàn DEX mới xuất hiện gần đây đã cải thiện nhất nhiều về trải nghiệm người dùng so với các sàn cũ. Nhưng vẫn chưa thể đáp ứng độ mượt mà giống như các sàn CEX đang thực hiện.
Tuy nhiên, chúng ta có thể hy vọng các sàn phi tập trung sẽ cải tiến hơn trong tương lai gần.
Khối lượng giao dịch và tính thanh khoản ít
Nếu so sánh trực tiếp với các sàn giao dịch tập trung, khả năng thanh khoản ở các sàn giao dịch phi tập trung đang kém hơn rất nhiều. Điều này xuất phát từ việc người dùng ít sử dụng các sàn DEX do nhiều yếu tố khác nhau. Trong một thị trường có tính thanh khoản kém, bạn sẽ khó tìm thấy người muốn giao dịch với mình ở một mức giá hợp lý.
Ngoài ra, các sàn DEX vẫn còn khá mới mẻ, do đó chưa chắc sẽ có cung và cầu cho các tài sản tiền điện tử mà bạn muốn giao dịch.
Độ trễ giao dịch
Độ trễ giao dịch cũng là một hạn chế trên các sàn DEX. Vì các lệnh được thực hiện on-chain trên nền tảng blockchain và cần chờ đợi sự xác nhận của các nodes nên dẫn đến độ trễ của lệnh giao dịch được thực hiện.
Phí
Phí trên các sàn DEX không phải luôn cao nhưng có thể sẽ cao, đặc biệt là khi mạng lưới quá tải và bạn đang sử dụng một sổ lệnh trên chuỗi.
Tại sao DEX vẫn chưa thể thay thế cho CEX để thống lĩnh thị trường?
DEX thiếu đi tính linh hoạt so với các giao dịch tập trung thịnh hành như các chức năng hỗ trợ người dùng và UI (giao diện người dùng) nên không thể thu hút lượng người dùng cơ bản.
Một số giao dịch phân quyền yêu cầu người dùng phải luôn online để một lệnh được liệt vào danh sách và giao dịch mới có thể được thực hiện.
Các đặc tính của giao dịch như giao dịch ký quỹ (margin trading), cho vay và lệnh bán tự động (stop loss) hiện vẫn chưa xuất hiện trong mô hình phân quyền, bởi hầu hết các sàn DEX chỉ cho phép giao dịch tiền tệ cơ bản với một giá trị cho trước.
Đôi khi một giao dịch sẽ bị suy giảm bởi mạng lưới.
Nguồn: Tổng hợp